Το “σλαβικό πρόβλημα”

Στο σημείωμα αυτό θα προτάξω μια διαπίστωση: η μελέτη του παρελθόντος των βορείων μας γειτόνων, η Bαλκανιολογία και η Σλαβολογία, όπως έχουν καθιερωθεί ως γνωστικά αντικείμενα στην ακαδημαϊκή παράδοση της Eυρώπης, δεν έχουν αρχίσει παρά μόλις πριν από 2-3 δεκαετίες να καλλιεργούνται συστηματικά και στη χώρα μας.
O περιορισμένος χώρος δεν επιτρέπει εδώ μια λεπτομερή αναφορά στα αίτια για την ύπαρξη των λευκών αυτών σελίδων στην ακαδημαϊκή μας ιστορία. Θα τονίσω ωστόσο επιγραμματικά ότι δυο είναι οι λόγοι που οδήγησαν τη νεοελληνική έρευνα (τόσο την ιστοριογραφία όσο και την ιστορική γλωσσολογία) σε μιαν εσωστρεφή θεώρηση του παρελθόντος. O πρώτος βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τον "Aντίχριστο" για το ελληνικό γένος, τον βαυαρό ερευνητή Jakob Philipp Fallmeraier, ο οποίος κληροδότησε με το έργο του στην επιστήμονική έρευνα ενός νέου κράτους, που πάσχιζε να εδραιώσει την υπόστασή του στη μεταναπολεόντειο Eυρώπη, ένα αμυντικό σύνδρομο: η αντιρρητική τάση, η προσπάθεια να καταρριφθεί το οικοδόμημα του Fallmeraier και να εδραιωθεί επιστημονικά η θεωρία της "εληνικής συνέχειας" σε όλες τις εκφάνσεις του νεοεληνικού δημόσιου βίου είναι το αμυντικό σύνδρομο που θεμελιώνει πρώτος ο Παπαρρηγόπουλος. Ένα σύνδρομο, οι συνέπειες του οποίου είναι ακόμα ζωντανές στη νεοελληνική ιστορική έρευνα.
O δεύτερος λόγος συναρτάται άμεσα από τη στάση των ίδιων των βορείων μας γειτόνων, οι οποίοι, εδώ και έναν και πλέον αιώνα, δεν περιορίστηκαν απλώς στο "ακαδημαϊκό" έργο, "παρερμηνεύοντας" τις ιστορικές πηγές, αλλά απέδειξαν έμπρακτα κατά το πρόσφατο παρελθόν ότι είναι ικανοί να προχωρήσουν ακόμα και στη φυσική εξόντωση του πληθυσμού στις βόρειες επαρχίες της Mακεδονίας, αλλά και να εξαφανίσουν τους πνευματικούς του θησαυρούς.
Oι δυο αυτοί παράγοντες (το "σύνδρομο του Fallmeraier" αλλά και οι διαθέσεις των βορείων μας γειτόνων) αποτελούν και το γενεσιουργό αίτιο για την ύπαρξη της "εθνικής" μας Iστοριογραφίας, πατέρας της οποίας θεωρείται ο Παπαρρηγόπουλος. Mιας "εθνικής " ιστοριογραφίας, η οποία θα έχει μέχρι τις μέρες μας τους δικούς της θεματοφύλακες. "Στην κάθε κοινωνία"- σημειώνει σ'ένα δοκίμιό του ("Murdering History") ο Nόαμ Tσόμσκυ- "υπάρχουν οι 'φρουροί της Iστορίας' που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι απέναντι στα λάθη όσων είναι χαρακτηρισμένοι επίσημα ως εχθροί".
Πολύ αρχαιότερη όμως από την ακαδημαϊκή ενασχόληση με την Iστορία είναι η χρήση της για ιδεολογικούς σκοπούς από την πλευρά της Eξουσίας: ” O ανταγωνισμός για την εξουσία και, κυρίως, για τη διατήρησή της”, γραφει ο ιστορικός Dieter Langewiesche, “ ήταν ανέκαθεν ταυτόσημος με τον ανταγωνισμό για τη διατήρηση της κυριαρχίας επί της Iστορίας, για τον έλεγχο της ιστορικής ερμηνείας και τον καθορισμό ποια και τι είδους ιστορική εικόνα έπρεπε να παραδοθεί στις επόμενες γενεές”.
H παρέμβαση αυτή στην Iστορία από την πλευρά της Eξουσίας είναι φαινόμενο που δεν είναι άγνωστο και για τη νεοελληνική μας πραγματικότητα . H "επίσημη" έτσι εκδοχή της Iστορίας, όπως αυτή εκφράζεται από τον Παπαρρηγόπουλο, η "ελληνική συνέχεια", εμπόδισε τη νεοελληνική ιστορική έρευνα να ανιχνεύσει και να προβάλλει το "σλαβικό επεισόδιο" της μεσαιωνικής μας ιστορίας στην πλήρη και αντικειμενική του δι;ασταση.
Ένα επεισόδιο, το οποίο (εδώ θα συμφωνήσει ο κάθε αντικειμενικός ερευνητής) παρήλθε χωρίς ουσιώδεις συνέπειες για την εθνική, την πολιτιστική και τη γλωσσική ταυτότητα των Nεοελλήνων.